Δεκατρία, και δύο, και τέσσερα βιβλία για το 2017

Η λίστα αυτή περιέχει τα σημαντικότερα από τα βιβλία που κατάφερα και ολοκλήρωσα μέσα στο 2017 και τις εντυπώσεις που μου άφησαν ώρες, μέρες, μήνες μετά.

Η λίστα του 2016 εδώ.

Η σειρά φέτος σε αντίθεση με πέρσι είναι νομίζω σχεδόν αξιολογική και όχι ημερολογιακή. Προσπάθησα να βάλω προς το τέλος, αυτά που μου έμειναν περισσότερο από τα υπόλοιπα, αυτά που θα συστήνω και τα επόμενα χρόνια με ευχαρίστηση σε όσους με ρωτάνε, και που φέτος ήταν περισσότεροι από κάθε άλλη χρονιά.

Ξεκινάμε.

13. Ποτέ και Πουθενά, Neil Gaiman, εκδόσεις Ίκαρος.

Ο Ρίτσαρντ έχει το σπιτάκι του, έχει τη δουλίτσα του, έχει την ξινή αρραβωνιαστικιά του, και όλα αυτά, ναι, επειδή είχε πρόγραμμα. Όταν δε αποφάσισε να βοηθήσει, εκτός προγράμματος, ένα αιμόφυρτο κοριτσάκι που βρισκόταν να κείτεται αβοήθητο σε ένα πεζοδρόμιο βρέθηκε αυτόματα σε έναν κόσμο γεμάτο βρωμερά φιλότιμα ποντίκια, ερωτευμένους μανιταράνθρωπους, πνευματώδεις μαχαιροβγάλτες, μυθολογικά τέρατα, λαμπερούς Αγγέλους και χαριτωμένα ξωτικά, με την πρόκληση της επιτυχούς περάτωσης μίας αποστολής από το αποτέλεσμα της οποίας θα εξαρτηθεί το μέλλον του Κάτω Λονδίνου έχοντας διαρκώς στο πλάι του το κορίτσι που μπορεί να ανοίξει όλες τις κλειδαριές της γης και τον πανούργο μαρκήσιο Ντε Καραμπάς.

Προσοχή όμως. Παρά τα όσα ανέφερα για την πλοκή του βιβλίου, το Ποτέ και Πουθενά ΔΕΝ είναι ένα μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας ή έστω ένα παραμύθι για ενήλικα παιδιά. Και εξηγούμαι. Ο Gaiman είναι αναμφίβολα ο σημαντικότερος εν ζωή αφηγητής παραμυθένιων ιστοριών του 20ου αιώνα. Αλλά στο σύνολο του έργου του μοιάζει να έχει για το Πάνω Λονδίνο αλλά και για τον Πάνω Κόσμο γενικότερα μία εντελώς μοναδική αντίληψη και θεωρία. Όπως στον Πόλεμο των Θεών αλλά και στο Sandman, έτσι και στο Neverwhere, αυτό που δεν πέφτει στην αντίληψή μας δεν σημαίνει αυτόματα πως δεν υπάρχει κιόλας. Το οτι δεν το κρατάμε με τα χέρια μας, δεν αποκλείει την πιθανότητα να υφίσταται κάπου, κάπως, με κάποιο τρόπο, σε κάποιο κομμάτι του σύμπαντος που είναι διαρκώς πάνω, κάτω, δίπλα, μέσα μάς. Ο θείος Neil με το σύνολο του έργου του κάνει βαθιά υπόκλιση στην απεραντοσύνη του σύμπαντος αλλά και στην ανείπωτη ανυπέρβλητη ομορφιά της απειροελάχιστης ανθρώπινης ύπαρξης απέναντί του, και για αυτό και μόνο το παράθυρο που μας έχει απλόχερα ανοίξει με τα βιβλία του ώστε να μπορούμε που και που να διαβάζουμε τις σκέψεις του, τον θαυμάζω και τον εκτιμώ απεριόριστα.

12. Αν είσαι έτοιμος πάτα ENTER, Ernest Clein, εκδόσεις Πατάκη.

Διασκεδαστικό δίχως να είναι σπουδαίο, το Ready Player One αποτελεί το βιβλίο πάνω στο οποίο γράφτηκε το σενάριο με το οποίο θα επανέλθει στους κινηματογράφους μετά από χρόνια με ταινία επιστημονικής φαντασίας ο (πάρα) πολύς (η αλήθεια είναι) Steven Spielberg και αποτελεί έναν ύμνο στην pop κουλτούρα με συνεχείς αναφορές σε ταινίες, ηθοποιούς, βιντεοπαιχνίδια και δε συμμαζεύεται.

Δημιουργός προγραμμάτων υπολογιστών δημιουργεί τον απόλυτο ψηφιακό κόσμο με όνομα OASIS και με το θάνατό του δημοσιοποιεί πως μέσα σε αυτό το μη πεπερασμένο σύμπαν έχει κρύψει 3 κλειδιά που ο πρώτος που θα λύσει τους γρίφους που έχει αφήσει πίσω του και οδηγούν σε αυτά και καταφέρει με αυτά να ανοίξει τις αντίστοιχες πύλες, θα κερδίσει τα εμπορικά δικαιώματα εκμετάλευσής του δικτύου επ άπειρον. Ένας φτωχός νεαρός μαθητής λοιπόν αποκτά σε πείσμα των παραδοσιακών πλούσιων κακών μετά από 5 χρόνια το πρώτο κλειδί και μας διηγείται τι ακολούθησε μέχρι το τέλος του επικού αυτού κυνηγιού μέσα σε μία βροχή από Easter Eggs και ποπ αναφορές που επικεντρώνονται αποκλειστικά στα μυθικά πλέον σε όλους μας 80’s.

Δε θέλω να πω πολλά για το βιβλίο, πέραν του ότι το διάβασα μέσα σε 2 μέρες με τρομερή διάθεση και τη βοήθεια του Youtube (!) μιας και σε κάθε παιχνίδι που ο ήρωας στο τέλος ή στην αρχή κάποιου γρίφου έπρεπε να τερματίσει, εγώ έβλεπα το αντίστοιχο game να παίζεται αφού το παιχνίδι αυτό υπάρχει στην πραγματικότητα. Και ένα θα πω μόνο, για να αποκτήσει κάποια στιγμή ένα μαγικό αντικείμενο, πρέπει να κάνει perfect score στο Zaxxon!

Και όποιος κατάλαβε κατάλαβε.

11. Ο κυνηγός του Σκότους, H.P.Lovecraft, εκδόσεις Κάκτος.

Αδιανόητο σε μέγεθος και σπουδαιότητα ανάγνωσμα, ο 3ος τόμος από τα Άπαντα του H.P. Lovecraft είναι η Απόλυτη Βίβλος της Γκόθικ Λογοτεχνίας. Το εναρκτήριο διήγημα, ο Ξένος, με άφησε με το στόμα ανοιχτό να κοιτάζω αποσβολωμένος γύρω μου, ενώ το Κάλεσμα του Κθούλου (που αποτέλεσε και το κίνητρο να ασχοληθώ με τον συγγραφέα) αποτελεί το πλέον μακάβριο κομμάτι γραφής που έχει πέσει ποτέ στα χέρια μου, κείμενο που ομολογώ πως αν το διάβαζα στα 20 μου, μετά τις πρώτες 5 σελίδες θα διάλεγα είτε να το σταματήσω και να το πετάξω στα σκουπίδια για να μην ξαναπέσει στα χέρια μου, είτε να το συνεχίσω μονάχα μέρα και κατά προτίμηση υπό την παρουσία παρέας.

Η λέξη Τρόμος, γίνεται αμέσως αντιληπτή μέσα από τις λέξεις του αξεπέραστου συγγραφέα με την θλιβερή ζωή την οποία πέρασε στη σκιά του θανάτου του πατέρα του ο οποίος υπέφερε από παραλυτική παράνοια και του γεγονότος πως δεν κατάφερε να πάρει το απολυτήριο από το σχολείο του για να γίνει αστρονόμος όπως ονειρευόταν λόγω νευρικού κλονισμού που υπέστη στα 17 του χρόνια. Έμπνευσή του, οι εφιάλτες του όπως ο ίδιος είχε γράψει, δημιουργήματά του η διάσημη πόλη του Άρκαμ (με το γνωστό σε όλους μας Άσυλο του Μπάτμαν), το Πανεπιστήμιο του Μισκατόνικ και φυσικά το ανύπαρκτο (!) βιβλίο με τον τίτλο Νεκρονομικόν του Άραβα Αμντούλ Αλχαζρεντ.

Μοναδική πραγματικά αναγνωστική εμπειρία, νομίζω αξίζει τον κόπο να ασχοληθεί κάποιος και ας κάνει μετά να κοιμηθεί σαν άνθρωπος κάνα δίμηνο.

10. Dune, Frank Herbert, εκδόσεις Anubis.

Επιστημονική φαντασία στα καλύτερά της, σε ένα από τα πρώτα βιβλία που γράφτηκα ποτέ και για τα οποία η λέξη έπος ταιριάζει ακριβώς, βιβλίο το οποίο πρωτοκυκλοφόρησε το 1965 (!) και που μέσα του παρελαύνουν μοχθηροί μάντεις, εκλεκτοί (πριν το Neo και το Star Wars αλλά ok μετά τον Άρχοντα των Δαχτυλιδιών), διαστημόπλοια που συλλέγουν πολύτιμο μπαχαρικό, βλοσυροί Αυτοκράτορες που κουβαλάνε όπλα με δηλητηριώδεις λεπίδες, σκουλήκια της άμμου που καβαλάνε οι φτωχοί και δάκρυα τόσο πολύτιμα που δε χύνονται ποτέ και για κανέναν.

Ένα πραγματικό συγγραφικό αριστούργημα που όσο προχωρούσαν οι σελίδες του, τόσο περισσότερο καταλάβαινα για ποιο λόγο ο ένας και μοναδικός Τζοντορόφσκι ήθελε τόσο μα τόσο πολύ να το μετατρέψει σε ταινία (είχε προτείνει στον Dali να κάνει τον Αυτοκράτορα και εκείνος είχε δεχτεί!).

Εξαντλημένο για πολλά χρόνια, επανακυκλοφόρησε φέτος από τον Anubis.

Αναγνωστική εμπειρία από τις λίγες έστω και αν μιλάμε για το πρώτο από μία σειρά 7 (ναι εφτά…) βιβλία.

9. Κυνηγός Ιστοριών, Eduardo Galeano, εκδόσεις Πάπυρος.

Πριν από καιρό σκεφτόμουν τον τρόπο με τον οποίο βάζω τα αστέρια στο Goodreads. Αλήθεια είναι όλα τα 5στερα βιβλία ισάξια το ένα με το άλλο ή μήπως είναι υπερβολή να έχουν τα ίδια αστεράκια το Όνομα του Ρόδου, o Όλιβερ Τουίστ αλλά και ο Κυνηγός Ιστοριών και το Neverwhere;
Και κατέληξα στα παρακάτω.
1 αστεράκι, δε σου μένει τίποτα.
2 αστεράκια, το περίμενα πολύ καλύτερο.
3 αστεράκια, καλογραμμένο αλλά όχι σημαντικό.
4 αστεράκια, απολαυστικό.
5 αστεράκια, σημαντικό βιβλίο, αξίζει να το διαβάσετε ώστε να μπορούμε να συζητάμε γιατί όχι για πάντα για αυτό.
Ο Κυνηγός Ιστοριών δεν ξέρω καν αν είναι από τα καλύτερα βιβλία του Galeano μιας και είναι το πρώτο του που πέφτει στα χέρια μου, ξέρω όμως πως με το που το τελείωσα ήθελα να μιλήσω σε όλο τον κόσμο για αυτό. Μικρές ιστορίες που καλύπτουν μετά βίας μία σελίδα, και αναφέρονται στα πάντα, από το ποδόσφαιρο και τη γενοκτονία των ινδιάνων του Αμαζονίου μέχρι την γέννηση της θεάς Αφροδίτης και τον Λουκάνικο, τον Έλληνα σκύλο πρωταγωνιστή των συγκεντρώσεων στην πλατεία Συντάγματος.

Η γραφή του Galeano είναι απίστευτα λιτή αλλά και τρομερά πυκνή μαζί, οι αφηγήσεις του κυριολεκτικά μαγικές, και μετά από 250 σελίδες το μόνο που έμεινα να σκέφτομαι είναι πως μέσα στα επόμενα χρόνια θα καταφέρω να διαβάσω όλα, μα όλα του όμως τα βιβλία.

Ένα κάθε χρόνο ίσως.

8. Ο Άτλας του Ουρανού, David Mitchell, εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα.

Ο Άτλας του Ουρανού είναι ένα μαγικό βιβλίο. Για την ακρίβεια είναι ένα βιβλίο μπάμπουσκα, ένα βιβλίο όμοιο του οποίου σίγουρα δεν είχα ξαναδιαβάσει ποτέ. Συγκεντρώνει και συνθέτει αρμονικά 6 διαφορετικές ιστορίες, από 6 διαφορετικές εποχές, γραμμένες η κάθε μία με διαφορετικό στυλ γραφής. Κάποιες ιστορίες σίγουρα είναι πιο ενδιαφέρουσες από κάποιες άλλες, το πραγματικά απίθανο όμως είναι το πως καταφέρνει ο συγγραφέας ενώ για 400 κοντά σελίδες συστήνει στον αναγνώστη διαρκώς νέα πρόσωπα, να κρατάει το ενδιαφέρον του αμείωτο, μετατρέποντας ένα τεράστιο βιβλίο 1000 κοντά σελίδων στο απόλυτο page turner.

Ξεκινάει με μία παραμυθένια Μελβιλική ναυτική αφήγηση στο «Ημερολόγιο Ειρηνικού Ωκεανού του Άδαμ Γουινκ», συνεχίζει με τις γεμάτες έρωτα φθόνο και μουσική «Επιστολές από τη Ζέντελγκχεμ», περνάει στο αστυνομικό μυθιστόρημα με το «Ημιζωές, το πρώτο μυστήριο της Λουίζα Ρέι», στη Ντικενσιανή γραφή των «Παθών του Τίμοθι Καβέντις», «η Ομολογία της Σόνμι 451″ αγγίζει την επιστημονική φαντασία, και «το Πέρασμα στη Σλούσα και όλα τα επακόλουθα» μας μεταφέρει σε μία σύγχρονη δυστοπία που θυμίζει σε γραφή αυτή της Μάργκαρετ Άτγουντ. Το μόνο δοκίμιο που διαβάζουμε ολόκληρο είναι το τελευταίο, το 6ο, όλα τα υπόλοιπα σταματάνε σε ένα κρίσιμο σημείο και τα πιάνουμε αντίστροφα από τη μέση προς το τέλος. 1α, 2α, 3α, 4α, 5α, 6, 5β, 4β, 3β, 2β, 1β.

Και η ουσία; Η ανθρώπινη ύπαρξη, η μοναδικότητα της ψυχή καθενός από τα ζωντανά πλάσματα του πλανήτη, τα θέλω του κυνηγού και οι συμβιβασμοί των θηραμάτων, ο ατέρμονο αγώνας για την απόλυτη κυριαρχία με βάση τα θέλω και τα μπορώ, το πόσο εφήμερη είναι η ύπαρξη καθενός από εμάς, το μέγεθος της ασημαντότητάς μας στο σύνολο του σύμπαντος κ η πίστη στη συνέχεια της πορείας της ανθρωπότητας ως σύνολο παρά τις αγριότητες και τις προσπάθειες των εκάστοτε δυνατών για κυριαρχία μέσω της καταστροφής των αδυνάτων.

7. Ο Καλόγερος, Matthew Lewis, εκδόσεις Gutemberg.

Εν έτει 1796, ένας συγγραφέας τολμάει να γράφει ευθαρσώς και επωνύμως για τα φαιδρά της Ρωμαιοκαθολικής (και όχι μόνο) Εκκλησίας, ενός σαθρού οικοδομήματος γεμάτο φαύλους καλόγερους, μοχθηρούς Ιεροεξεταστές, μνησίκακες μοναχές, ανθρώπους που μπροστά στα πάθη τους δε διστάζουν να υπογράψουν συμβόλαια με το Διάβολο (ναι, τόσο μπροστά), αλλά και για αθεράπευτους έρωτες, για την φανταχτερή λάμψη της νιότης αλλά και για το ανυπέρβλητο μεγαλείο της ανθρώπινης καρδιάς και ψυχής.

Προσωπικά θεωρώ αδιανόητο το γεγονός πως ένας άνθρωπος, σε τέτοιο τρομακτικό καθεστώς διώξεων, αμάθειας και αντιθέσεων τόλμησε να γράψει με τέτοια δύναμη και τέτοιο απαράμιλλο θάρρος για ζητήματα που κακά τα ψέμματα ούτε σήμερα τολμάμε να θίξουμε, όχι δημόσια, ούτε καν στα οικογενειακά τραπέζια. Η δε παρουσία του μεταφυσικού στο έργο, προσθέτει έναν χαρακτήρα επιστημονικής φαντασίας, που μην ξεχνιόμαστε, μιλάμε για το 1800, κάπου 20 χρόνια πριν την Ελληνική επανάσταση ενάντια στους Τούρκους, όταν τα κρυφά σχολειά και οι λοιπές ιστορίες ήταν στο φόρτε τους.

Ο Lewis όμως απέδειξε στο χαρτί, πως δεν χρειάζονται πολλά πράγματα για να κάνει ο άνθρωπος το μεγάλο βήμα προς τα εμπρός, αρκεί να μη φοβάται αυτό που δε γνωρίζει, ακόμα και αν αυτό σημαίνει πως για να ενδώσει θα πρέπει να παραβεί ηθικούς κανόνες και νόρμες που επιβάλλονται από τρίτους που έχουν συμφέροντα στη διασφάλιση και διαιώνιση παρόμοιων ολοκληρωτικών καθεστώτων.

Αναμφισβήτητα ο «Καλόγερος» είναι ένα μυθιστόρημα που όποιος το διαβάσει, δεν πρόκειται να το λησμονήσει ποτέ και χίλια μπράβο στις εκδόσεις Gutenberg που διαρκώς εμπλουτίζουν τη σειρά Orbis Literae με τέτοια απίθανα έργα.

6. Το όνομα του Ρόδου, Umberto Eco, εκδόσεις Γνώση.

Εκτός συναγωνισμού, εξ” ου και η 6η θέση, και πάμε για ένα Γρήγορο Quiz.

Έξι πράγματα που κάνουν στα μάτια μου το Όνομα του Ρόδου, το σημαντικότερο βιβλίο όλων των εποχών.

1. Το διάβασα πρώτη φορά σε ηλικία 14 ετών ένα Σάββατο από την ώρα που ξύπνησα μέχρι που με πήρε η νύχτα, ήταν το πρώτο βιβλίο για ενήλικες που διάβασα μέσα σε 24 ώρες. Από τότε και μέχρι σήμερα σε 24 ώρες διάβασα ξανά μονάχα το Inferno και τη Σκιά του Ανέμου.
2. Το τέχνασμα της βιβλιοθήκη με τις μυστικές κρύπτες και τα απόκρυφα βιβλία δούλεψε άψογα σε μένα, παρά ταύτα όταν το ολοκλήρωσα και είδα πως η τελευταία του σελίδα είχε αριθμό 666 (Εκδόσεις Γνώση, Αθήνα 1995) δεν έκλεισα μάτι από το φόβο μου όλη τη νύχτα.
3. Το ξαναδιάβασα λίγο μετά που είδα την ταινία με τον Σον Κόνερι σε ηλικία 20χρονών, και θαύμασα βαθιά τον χαρακτήρα του Γουλιέλμου και την πίστη του στην αξία του γέλιου στη ζωή του ανθρώπου.
4. Πρόκειται για το μοναδικό βιβλίο που γράφτηκε πάνω στην τρομερά ιντριγκαδόρικη σκέψη «ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος έγραψε πως ο Χριστός δε γέλασε ποτέ».
5. 20 χρόνια μετά από την 2η ανάγνωση, σχεδόν μία ακόμα ζωή μετά, συνειδητοποιώ με χαρά πως ήταν, είναι και λογικά θα παραμείνει ένα από τα επιδραστικότερα και τα πλέον αγαπημένα μου βιβλία όλων των εποχών.
6. Ο Έκο ήταν η απόλυτη συγγραφική μεγαλοφυία του 20ου αιώνα. Τελεία.

Αν δεν το έχετε διαβάσει, και δεν σας αρέσει το διάβασμα, διαβάστε το και δε θα σταματήσετε να διαβάζετε ποτέ.

5. The Bull of Minos, Leonard Cottrell, εκδόσεις ΤΡΡ.

Tο συγκεκριμένο βιβλίο το είχα εντοπίσει σε μία λίστα ενός αμερικάνικου περιοδικού και κυριολεκτικά με αιφνιδίασε. Εκεί που καθοδηγούμενος από το εξώφυλλο περίμενα να διαβάσω ένα μυθιστόρημα με θέμα την Κνωσσό, κατέληξα να μη χορταίνω με τις ξεχωριστές αφηγήσεις του συγγραφέα που συνδυάζουν τις βιογραφίες των Σλημαν και Εβανς με το πως το προσωπικό τους όραμα οδήγησε τον πρώτο στην αποκάλυψη των βασιλικών τάφων στις Μυκήνες και τον δεύτερο στην ανακάλυψη ολόκληρου του Μινωικού Πολιτισμού. Και είναι πολλά αυτά που δεν μάθαμε στο σχολείο και είναι σχεδόν ταυτισμένα με την αρχαιοελληνική μας παράδοση και τις διηγήσεις που μας μεγάλωσαν από το Μινώταυρο και το Μίτο της Αριάδνης, μέχρι το Δίσκο της Φαιστού και τη μάσκα του Αγαμέμνωνα.
Πότε έζησε ο Όμηρος. Έγινε στα αλήθεια ο Τρωικός Πόλεμος και αν ναι πότε; Που ετάφη ο Αγαμέμνονας και που η φόνισσα σύζυγός του με τον Αίγισθο. Συμμετείχαν κορίτσια στα ταυροκαθάψια; Πως κατάφερναν οι Μινωίτες να στηρίζουν πενταώροφα κτίρια τη στιγμή που η αρχιτεκτονική στην Ελλάδα εμφανίστηκε μετά από κοντά 1000 χρόνια (!). Τί είναι η γραμμική Α, τί η γραμμική Β, τί απεικονίζει ο δίσκος της Φαιστού και η βασική ερώτηση που είχαμε όλα τα παιδιά στο σχολείο, υπήρξε στα αλήθεια ο Λαβύρινθος;

Απίθανες ιστορίες ξεπηδάνε σελίδα με τη σελίδα και ένας μοναδικός νέος κόσμος, ένας κόσμος ειρήνης αρμονίας και προόδου ζωγραφίζεται μπροστά στα μάτια ακόμα και του πλέον ανυποψίαστου αναγνώστη.

Μετά από αυτό, η βόλτα στην Κνωσσό δε θα είναι ποτέ πια η ίδια με πριν.

4. Σκανδιναβική Μυθολογία, Neil Gaiman, εκδόσεις Σελίνι.

Η εκδοχή της Σκανδιναβικής Μυθολογίας από την πένα του αναμφισβήτητα υπεραταντούχου θείου Neil (προσωπικά διάβασα την έκδοση στα Αγγλικά κάνα εξάμηνο πριν κυκλοφορήσει αυτή στα Ελληνικά, που ένα μπράβο το Σελίνι το αξίζει για τα γρήγορα αντανακλαστικά) είναι ένα απίθανο, τρομερά διασκεδαστικό βιβλίο, γεμάτο με ονόματα ηρώων που για ορισμένους (και για μένα εννοείται) μέχρι σήμερα ήταν απόλυτα συνυφασμένα με τα comics, με τη μόνη λεπτομέρεια (εντάξει, δεν τη λες και λεπτομέρεια) πως ο Θωρ, ο Όντιν, οι Βαλκυρίες, ο Λόκι, η Μπρουκχίλντε, το Μιολνιρ και φυσικά η Ράγκναροκ είναι κάτι πολύ παραπάνω από μελλοντικά franchise της Μάρβελ.

Είναι πρωταγωνιστικά ονόματα στη Μυθολογία των Vikings, των πολεμιστών που πίστευαν πως οι άνθρωποι δεν πρέπει να λιγοψυχούν, πρέπει να πολεμάνε, μοναδικός στόχος είναι η μάχη και ένας δοξασμένος θάνατος ώστε σαν ήρωες να μπουν με ύμνους στη Βαλχάλα και να πιουν κρασί παρέα με τον Μονόφθαλμο Όντιν όταν η μοίρα των δειλών είναι η Κόλαση παρέα με τα Troll, τη φωτιά, και τον Loki… Είναι ονόματα που συνοδεύονται από πανέμορφες ιστορίες γεμάτες χιούμορ, γιαγιάδες μοχθηρών γιγάντων των πάγων με 900 κεφάλια, παμπόνηρους νάνους που φτιάχνουν υφάσματα από αναπνοές ψαριών και ρίζες βουνών και γλέντια που γίνονται με μπύρα που έχει ζυμωθεί σε τσουκάλια με βάθος 3 μίλια!

Είναι ονόματα που κάποιος που θα τα διαβάσει, δεν θα τα λησμονήσει ποτέ.

Εννοείται στα βιβλία που θα προτείνω ανεπιφύλακτα στο διηνεκές, ο μικρός του όγκος με έκανε και το διάβασα δύο φορές μέσα σε δύο εβδομάδες, κύλησε νερό, δεν κατάλαβα καν πότε το τελείωσα και πότε το ξαναξεκίνησα.

3. Το Αυτό, Stephen King, εκδόσεις Κλειδάριθμος.

Ομολογώ πως μέχρι φέτος δεν είχα διαβάσει κανένα από τα βιβλία του Κινγκ, αν και είχα δει αρκετές ταινίες βασισμένες σε σενάρια γραμμένα πάνω τους (Το Αυτό, η Λάμψη, Κάρι, μέχρι και τα Λανγκολίαρζ που έπαιζε το Star) ο όγκος όμως των έργων του με αποθάρρυνε. Το 2017 παρόλα αυτά είπα να κάνω την αλλαγή. Για αρχή διάβασα τον εντυπωσιακό πρώτο τόμο του Μαύρου Πύργου (από τους εφτά…), συνέχισα με το Κοράκι (το οποίο με ενθουσίασε) αλλά με την πολυδιαφημισμένη ΔΙΧΩΣ ΠΕΡΙΚΟΠΕΣ έκδοση του «το Αυτό» είχα ορισμένους ενδοιασμούς. Λογικό νομίζω όταν μιλάμε όχι για ένα, αλλά για δύο βιβλία συνολικού όγκου 1750 (!) σελίδων. Σαν challenge όμως το βρήκα κάπως εθιστικό και 2 μόλις μέρες αφότου έπεσε στα χέρια μου το ξεκίνησα.

Και έμεινα άφωνος.

Το βιβλίο είναι τρομερά γρήγορο, κυλάει σαν ερμητικό ποτάμι που στο πέρασμά του τα παρασύρει όλα, και η δομή του πραγματικά ρηξικέλευθη μιας και ο θείος Στήβεν στηρίζει το Αυτό στα γερά θεμέλια του μοναδικού κοινού σημείου επαφής όλης της γης. Όλοι οι άνθρωποι κάποτε υπήρξαν παιδιά. Και τα παιδιά φοβούνται πράγματα. Άλλα φοβούνται πολλά. Άλλα λιγότερα. Όλα όμως, Φοβούνται Κάτι.

Μία ομάδα λοιπόν παιδιών, αυτοαποκαλούμενων ως Losers, αποτελούμενη από έναν κεκέ, έναν φιλάσθενο, ένα χοντρό, έναν μαύρο, εναν πλακατζή, έναν εβραίο και ένα κορίτσι είναι η ευρηματική επιλογή του Κινγκ για τον πρωταγωνιστικό πυρήνα του μυθιστορήματος. Όλοι θύματα bulling, ενδοοικογενειακής και σχολικής βίας, χαρακτήρες που τους φέρνουν μαζί οι δυσκολίες της καθημερινότητας και τους ενώνει η φιλία που γεννιέται ανάμεσά τους και η οποία αποτελεί και την κινητήρια δύναμη ενάντια στο προαιώνιο κακό. Ενάντια στον μοχθηρό Πένιγουάηζ. Τον Κλόουν. Που κανείς δεν ξέρει αν γελάει ή αν ουρλιάζει με το ζωγραφισμένο του χαμόγελο. Ένα χαμόγελο που όλα τα παιδιά τρέμουν. Το πραγματικά εντυπωσιακό όμως στο «το Αυτό» πέραν του φανταστικού ρυθμού, και της αληθινά διεξοδικής ανάλυσης των χαρακτήρων (είπαμε 1750 σελίδες είναι αυτές) δεν είναι άλλο από τον τρόπο με τον οποίο κάθε σελίδα γεννάει και μία ερώτηση, την οποία κάποια στιγμή, σε ανύποπτο χρόνο το βιβλίο θα απαντήσει ανέλπιστα ικανοποιητικά. Το βιβλίο μοιάζει να είναι ζωντανό. Ο αναγνώστης έχει υπάρξει παιδί. Αν δε φοβάται τον κλόουν, φοβάται το σκοτάδι, αν δε φοβάται το σκοτάδι φοβάται τα εγκαταλελειμένα σπίτια, τα κοράκια, τις αρρώστιες, το αίμα, τον πόνο, τις κατσαρίδες, ο αναγνώστης γνωρίζει πολύ καλά τι θα πει η λέξη φόβος. Και ταξιδεύοντας στο μυαλό του Κινγκ, αργά ή γρήγορα θα συναντήσει το δικό του εχθρό. Και διστακτικά θα ανασηκωθεί από τη θέση του, θα βεβαιωθεί πως η μπαλκονόπορτα είναι κλειστή, το τρίξιμο από το πάτωμα του από πάνω ορόφου φυσιολογικό, και το βράδυ πριν πέσει να κοιμηθεί, καλού κακού θα αφήσει ένα φωτάκι ανοιχτό.

Συμπληρωματικά δύο πράγματα. Πρώτον, μην σας τρομάξει ο όγκος, είπαμε το βιβλίο κυλάει σαν νερό. Δεύτερον, δε μπορώ να γνωρίζω τί σημαίνει το «χωρίς περικοπές», δεν είχα διαβάσει την έκδοση του Λιβάνη, έχω τις ενστάσεις μου για το κόψιμο του βιβλίου στα 2 (με συνολικό κόστος τα 35€), αλλά όταν το βιβλίο τελείωσε, είπα να μείνω στην ουσία. Και η ουσία είναι μία. Ο Κινγκ με «το Αυτό» τοποθετεί περήφανα το όνομα του στο ίδιο ακριβώς ράφι με τα ονόματα του Λαβκραφτ και του Πόε, γιατί πολύ απλά δεν προσπαθεί τεχνηέντως να αναστατώσει τον κόσμο αλλά διαφεντεύει αληθινά τον Τρόμο. Αυτός με αυστηρότητα του ορίζει πίσω από ποια σελίδα και κάτω από ποια σκέψη του αναγνώστη του θα κρυφτεί.

Και ο Τρόμος σκύβει πειθήνια το κεφάλι του και υπακούει.

2. Λήθη και Λίνκολν, George Sanders, εκδόσεις Ίκαρος.

Στις 20 Φεβρουαρίου του 1862 ο Αβραάμ Λίνκολν χάνει τον 11χρονο γιο του από τυφοειδή πυρετό. Δύο μόλις μέρες μετά, επισκέπτεται μόνος μέσα στη νύχτα το νεκροταφείο στο οποίο βρίσκεται και τον κρατάει μία τελευταία φορά στην αγκαλιά του μη αντέχοντας το βάρος της απώλειας. Είναι η ίδια στιγμή όπου ο πρόεδρος θα πρέπει εν μέσω εμφυλίου να σταθεί στο ύψος του, και να δραστηριοποιηθεί ως άλλος «πατέρας», αυτή τη φορά ενός ολόκληρου έθνους.

Το βιβλίο του Sanders είναι κυριολεκτικά εντυπωσιακό. Για αρχή, η γραφή του είναι τρομερά πρωτότυπη και διασκεδαστική, καθώς διανθίζεται με σύντομες αφηγήσεις πέντε γραμμών, εν είδει «απόψε στα νέα του Mega», από διαφορετικές πηγές της εποχής όπως βιβλία για τον πρόεδρο, αμερικανικές εφημερίδες κυβερνητικές και αντιπολιτευόμενες, αλλά και αφηγήσεις ανθρώπων που τα βίωσαν όσο εκείνα συνέβαιναν και έζησαν για να τα διηγηθούν. Στην αφήγηση αυτή όμως βασικοί ξεναγοί μας δεν είναι οι ιστορικοί του αμερικανικού εμφυλίου, αλλά τρεις ένοικοι του νεκροταφείου. Τρεις ψυχές που δεν έχουν αποδεχτεί το βιολογικό τους τέλος και πιστεύουν πως θα βρουν τρόπο να δουν ξανά τα αγαπημένα τους πρόσωπα. Και με την ελπίδα αυτή τριγυρίζουν στους διαδρόμους του φριχτού εκείνου μέρους, σαν να βρίσκονται σε μία μορφή limbo, ένα μεταβατικό Καθαρτήριο, από το οποίο αναζητούν τρόπο να δραπετεύσουν, μέχρις ότου μέσα στο πηχτό μαύρο σκοτάδι που τους περιτριγυρίζει αντιλαμβάνονται έναν ψηλόλιγνο κύριο να περπατάει αργά προς το «αρρωστόκουτο» όπως το αποκαλούν του παιδιού του.

Σκληρό βιβλίο, μιλάει για τον θάνατο και την απώλεια με τρόπο που συγκλονίζει τον αναγνώστη, ο οποίος γίνεται απόλυτος κοινωνός των ιστοριών των πνευμάτων και σε στιγμές νοιώθει πραγματικά τις σελίδες να γυρίζουν μόνες τους, τέτοια η προσμονή για το τέλος, για τη λύτρωση, για το βήμα μπροστά.

Αναμφίβολα στα καλύτερα βιβλία που διάβασα φέτος, εξαιρετική θεωρώ η μετάφραση του Μπαμπασάκη, δεν γνωρίζω τον ανταγωνισμό, πήρε όμως το βραβείο Booker για το οποίο και ήταν υποψήφιο (και εννοείται φαβορί).

1. Λίγη Ζωή, Hanya Yanagihara, εκδόσεις Μεταίχμιο.

Τί είναι αλήθεια αυτό που μπορεί να δώσει σε ένα τέτοιο αμφιλεγόμενο βιβλίο τον τίτλο του «Καλύτερου της Χρονιάς»;

Τί μπορεί να δώσει απάντηση σε μία από τις μεγαλύτερες βιβλιομαχικές διαμάχες του 2017, στην οποία οι μισοί το χαρακτήριζαν Κορυφαίο Αριστουργημα και οι άλλοι μισοί Ντροπή της Λογοτεχνίας;

Τί μπορεί να δημιουργήσει τόσο δυνατά συναισθήματα, ταυτόχρονα, σε όλους όσους το πιάνουν στα χέρια τους;

Όταν είδα για πρώτη φορά το βιβλίο στη βιτρίνα, μου έκανε εντύπωση ο όγκος και το εξώφυλλό του, όχι όμως και η περίληψη στο οπισθόφυλλο. «Τέσσερις φίλοι μετακομίζουν στη Νέα Υόρκη για να φτιάξουν τη ζωή τους, άφραγκοι με μόνο στήριγμα τη φιλία και τις φιλοδοξίες τους». Παρά το γεγονός όμως πως δεν με ιντρίγκαρε, το αγόρασα και αν και δεν το είχα πάνω πάνω στη λίστα μου, το ξεκίνησα αργά, το σταμάτησα κάπου στη σελίδα 200 και το παράτησα για να το ξαναπιάσω 20 μέρες μετά και τελικά να το τελειώσω μέσα σε 48 ώρες.

Το βιβλίο είναι τραχύ, σπαραξικάρδιο, ένα ψυχολογικό δράμα δίχως προηγούμενο, θυμίζοντας αρχαία τραγωδία και μιλώντας για πράγματα που δεν συνηθίζεται να αποτυπώνονται με τέτοια ωμότητα αλλά και τέχνη στο χαρτί, η φύση των οποίων είναι τόσο σκληρή, που μετατρέπει σταδιακά τον αναγνώστη σε ζώο κλεισμένο σε σακί να δέχεται κλωτσιές στα τυφλά από παντού. Προσωπικά, μετά το τέλος του αισθανόμουν κυριολεκτικά συντετριμμένος. Η ανάγνωσή του με διέλυσε, η αφήγηση ήταν πραγματικά δυσβάσταχτη, τις τελευταίες 10 σελίδες τις διάβασα με δάκρυα στα μάτια και έναν κόμπο στο λαιμό. Κανείς μέχρι τώρα από τους σύγχρονους συγγραφείς που έχω διαβάσει δεν αποτύπωσε με τέτοια αρτιότητα την ανθρώπινη ύπαρξη, τις δοκιμασίες του σώματος και του μυαλού, την φιλία, την αληθινή αγάπη, την ταπείνωση και την φρικαλέα δυστυχία της μοναξιάς.

Τι να πω. Δεν εχω κάτι άλλο να πω. Αν έχετε γερό στομάχι, διαβάστε το.

Σημείωση.

Αυτό το βιβλίο ήταν η αιτία και μου έκαναν το μεγαλύτερο κοπλιμέντο για το 2017 στο facebook.

Το 2017 όμως, διάβασα και δύο βιβλία Ελλήνων συγγραφέων, το ένα μάλιστα γραμμένο από τον φίλο μου Χρήστο Μαρκογιαννάκη το οποίο  και με ενθουσίασε

Πόσες φορές έχουμε επισκεφθεί όλοι μας μουσεία, με παρέα, με το σχολείο, σε επίσημες ξεναγήσεις αλλά και μόνοι μας, πολλές. Έχουμε όμως ποτέ αναρωτηθεί τί μπορεί να κρύβεται στην ουσία των εκθεμάτων που βρίσκονται μπροστά στα μάτια μας. Η μάσκα του Αγαμέμνονα είναι το προσωπείο ενός ήρωα βασιλιά ή ενός κοινού φονιά; Ποια τα κίνητρα της Μήδειας να σκοτώσει τα ίδια της τα παιδιά; Είναι η ιστορία του Οιδίποδα και του οίκοι των Λαβδακίδων γενικότερα, η μητέρα της αστυνομικής λογοτεχνίας; Αυτές και άλλες πολλές τρομερά ενδιαφέρουσες ιστορίες μας διηγείται ο Χρήστος στο τελευταίο του βιβλίο, που μελετάει από εγκληματολογική αλλά και όχι μόνο σκοπιά διάσημα και μη εκθέματα του μουσείου του Λούβρου σε ένα βιβλίο που η αλήθεια και το παραμύθι γίνονται ένα, σε ένα βιβλίο που ο ντετέκτιβ που ψάχνει την αλήθεια μέσα στους πανέμορφους καμβάδες και τα πλούσια χρώματα γίνεται μέσα από κάθε του σελίδα ο ίδιος ο αναγνώστης. Χίλια μπράβο ξανά, κυριολεκτικά έχω ενθουσιαστεί, μακάρι να μεταφραστεί σύντομα και στα Ελληνικά.

Τώρα για τη Μεταποίηση του Παπαμάρκου, τι να πω. Κάθε φορά που διαβάζω βιβλίο του Δημοσθένη με πιάνει η ψυχή μου. Δύσκολος συγγραφέας, τραχυς, δεν θα τον συνιστούσα εύκολα σε κανέναν παρά το γεγονός πως είναι ο συγγραφέας του αριστουργηματικού Γκιακ (αν δεν το έχετε διαβάσει, μιλάμε για ένα από τα καλύτερα βιβλία που γράφτηκαν ποτέ στα Ελληνικά)

Και κλείνω με την κατηγορία Comics.

Εδώ τώρα διάβασα πολλά, όχι μόνο τέσσερα. Και αυτό που ξεχώρισε δεν θα το συμπεριλάβω στη λίστα μιας και για το Sandman του Neil Gaiman σκοπεύω κάποια στιγμή να καταφέρω να κάνω ένα ξεχωριστό ποστ, μιας και εννοείται το αξίζει όσο κανένα άλλο comic που έπεσε ποτέ στα χέρια μου. Μου πήρε πάνω από 3 μήνες να το ολοκληρώσω, θα ήταν άδικο θεωρώ απλά να μπει σε αυτή εδώ και να μη γράψω ξεχωριστά για αυτό.

Στο αναγνωστικό 2017 μου όμως πέραν αυτού κυριάρχησαν ο πρώτος τόμος της Absolute έκδοσης της Wonder Woman, το αριστουργηματικό Sheriff of Babylon του Tom King, ο πολύ γλυκός δεύτερος τόμος της Μαρμελάδας Κεράσι του Postnoise (ακόμα ψάχνω να βρω τον πρώτο) και φυσικά τι άλλο, ο Μπλε Κομήτης, η πρώτη Ελληνική έκδοση με αντικείμενο τα comics που κυκλοφόρησε τον Νοέμβριο και έχει κλέψει καρδιές τόσο με την αφοσίωση και τη συνέπειά της στο αντικείμενο όσο όμως και στον προσανατολισμό της στην ανάδειξη νέων ταλέντων που σίγουρα θα αναδειχτούν μέσα από αυτόν.

Αυτά για φέτος.

Και του χρόνου να είμαστε καλά με υγεία να διαβάζουμε και να τα ξαναπούμε.